Chỉ khâu là một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp bệnh nhân phẫu thuật hồi phục sức khỏe. Chỉ khâu đúng cách là rất quan trọng để chữa bệnh, ngăn ngừa nhiễm trùng và giảm thiểu sẹo. Tùy từng vết thương của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ lựa chọn loại chỉ tương […]
Chỉ khâu là một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp bệnh nhân phẫu thuật hồi phục sức khỏe. Chỉ khâu đúng cách là rất quan trọng để chữa bệnh, ngăn ngừa nhiễm trùng và giảm thiểu sẹo. Tùy từng vết thương của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ lựa chọn loại chỉ tương ứng để mang lại hiệu quả.
Bài viết dưới đây cung cấp thông tin chi tiết hơn về chỉ phẫu thuật không tiêu cũng như các loại chỉ phẫu thuật không tiêu hiện có trên thị trường.
1. Khái quát về chỉ phẫu thuật không tiêu
1.1 Thế nào là chỉ phẫu thuật không tiêu
Chỉ phẫu thuật không tiêu (Non-absorbable sutures) là loại chỉ không tan sau khi phẫu thuật, có thời gian giữ vết khâu, tổ chức lâu dài, giữ cho vết thương được đóng lại, ngăn việc vết thương bị rách và nhiễm trùng. Chỉ phẫu thuật không tiêu có thể có nhiều đặc tính cấu trúc khác nhau. Các bác sĩ phẫu thuật có thể sử dụng nhiều loại khác nhau bao gồm đa sợi, đơn sợi, nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, nylon, dây thép không gỉ.
Mặc dù người ta cho rằng đây là chỉ khâu không thấm hút, nhưng chỉ khâu không tiêu mất 50% độ bền kéo trong một năm.
1.2 Đặc tính kỹ thuật của chỉ không tiêu
Vật liệu làm nên chỉ phẫu thuật không tiêu thường được làm từ nylon, song chúng cũng có thể được làm từ các vật liệu khác như polypropylene hoặc polyester. Mỗi loại vật liệu của chỉ sẽ có những đặc tính để giữ được các mô lại với nhau, cũng như người dùng muốn vết khâu đó tồn tại bao lâu trong cơ thể trước khi chúng tan tự nhiên theo thời gian.
Do không được cơ thể tái hấp thụ, nên chỉ không tiêu cần phải cắt bỏ sau khi vết thương lành lại. Bệnh nhân cần phải tái khám để bác sĩ xử lý chỉ. Trong một số trường hợp đặc biệt, chỉ không tiêu có thể sẽ được lưu lại vĩnh viễn trên cơ thể người bệnh. Chúng có nguy cơ nhiễm trùng thấp hơn song có xu hướng hình thành sẹo lồi.
Ưu điểm nổi bật của chỉ không tiêu :
– Chỉ khâu được dệt chặt chẽ, bề mặt mịn, dẻo, dễ buộc.
– Độ căng dây buộc cao, vượt quá yêu cầu của USP.
– Kim khâu bằng thép không gỉ series 300 với lớp phủ silicone (cho sợi liền mạch).
– Thao tác thuận tiện, dễ dàng thẩm thấu vào các mô.
– Giữ an toàn cho các đường may.
1.3 Chỉ định sử dụng chỉ phẫu thuật không tiêu trong y tế
Thông thường, chỉ không tiêu được sử dụng nhiều cho các vết thương ngoài da, những vết thương lâu lành, bởi độ bền cũng như độ chắc chắn làm căng da và những trường hợp đặc trưng khác tùy vào mục đích của bác sĩ. Đặc biệt, loại chỉ phẫu thuật này có thể sử dụng cho các mô mềm, bao gồm cả phẫu thuật tim mạch và thần kinh.
Hiện nay có những loại chỉ khâu không tiêu có tính trơ, tồn tại vĩnh viễn trong cơ thể mà không gây phản ứng viêm hay kích ứng như Polypropylene (Prolene), Polyester (PET), ePTFE dùng trong phẫu thuật mô tim mạch, nha khoa; chỉ siêu bền UHMWPE dùng trong phẫu thuật chấn thương chỉnh hình.
2. Các loại chỉ phẫu thuật không tiêu hiện nay
2.1 Chỉ thép không gỉ
Đây là loại chỉ phẫu thuật được làm từ chất liệu hợp kim sắt và carbon với sợi đơn hoặc bện. Ưu điểm của loại chỉ này là chúng không thúc đẩy quá trình nhiễm trùng, ít gây ra phản ứng dị ứng cho bệnh nhân. Chỉ có độ bền và tính linh hoạt tối ưu, cung cấp khả năng bảo mật nút thắt tuyệt vời.
Chỉ khâu dây thép không gỉ được sử dụng phổ biến nhất để đóng vết thương ở bụng, sửa chữa thoát vị, đóng xương ức và các thủ thuật chỉnh hình.
Đây là loại chỉ đắt nhất và ít gây phản ứng nhất. Chỉ thường được sử dụng trong các trường hợp khâu dây chằng, khâu xương, chân,…
Song loại chỉ này ít được sử dụng bởi nó khó điều khiển khi khâu và dễ bị xoắn lại trong quá trình thực hiện. Chỉ có thể gây đứt các mô khi siết chỉ, thậm chí nó còn gây đau cho bệnh nhân nếu bị mẫn cảm với thành phần của chỉ.
2.2 Chỉ không tiêu Polyester
Đây là loại chỉ phẫu thuật không tiêu đa sợi xoắn. Chỉ có độ bền cao, khả năng kích ứng mô ít. Chỉ không tiêu Polyester có độ đàn hồi tốt nên dễ dàng xuyên qua các mô, giúp giữ vết khâu được tốt hơn. Nhờ vào độ đàn hồi tốt, cùng với độ mềm và dẻo của chỉ chính là sự lựa chọn tuyệt vời cho các trường hợp phẫu thuật tim mạch và nhãn khoa.
Song với các loại chỉ Polyester thông thường ( ví dụ: Mersilene ) thường dễ cắt mô nên người ta thường dùng loại chỉ Polyester có phủ teflon, silicone hoặc polybutulate để thay thế. Ngoài ra, để nút buộc được an toàn, người thực hiện cần thắt nút ít nhất năm lần để giữ mối buộc được tốt nhất. Đặc tính của chỉ với hai màu xanh và trắng, giúp các y bác sĩ nhận biết chỉ trong quá trình sử dụng.
2.3 Chỉ không tiêu nylon
Đây là loại chỉ tổng hợp đơn sợi hoặc sợi xoắn có độ đàn hồi tuyệt vời. Bởi tính chất sợi chỉ trơn nên có thể dễ dàng xuyên qua các mô khi khâu vết thương, thường được sử dụng làm chỉ khâu qua da vì khả năng phản ứng mô thấp. Đặc biệt, nó rất tốt cho việc xác định hoặc thắt mô mềm nói chung, bao gồm sử dụng trong các thủ thuật tim mạch, nhãn khoa và thần kinh.
Mặc dù chỉ nylon có độ bền kéo cao song nó có thể thoái hóa và tự tiêu sau 2 năm. Khi khâu, các y bác sĩ cần phải buộc nhiều nút để đảm bảo an toàn của vết khâu.
2.4 Chỉ không tiêu Polypropylene
Là loại chỉ không tiêu tổng hợp được thiết kế đơn sợi, vô trùng, được cấu tạo từ chất stereoisomer tinh thể đẳng hướng của polypropylene, một polyolefin mạch thẳng tổng hợp. Chỉ có màu xanh lam sắc tố nhằm tăng cường khả năng hiển thị.
Đặc tính của chỉ prolene là tính trơn nên dễ dàng xuyên qua mô, ít gây nên phản ứng của các mô. Chính vì thế nó được chỉ định trong khâu kín nói chung, phẫu thuật tạo hình / tái tạo, tiết niệu và nhi khoa. Đặc biệt, chỉ prolene đặc biệt hữu ích trong phẫu thuật tim mạch, vì nó không gây huyết khối.
Chỉ phẫu thuật không tiêu Polypropylene linh hoạt hơn nhiều so với các loại chỉ khâu khác, dễ xử lý và vì chúng có độ bền kéo cao cũng như độ giãn dài được kiểm soát, có để đảm bảo gần đúng các mép của mô cho đến khi chúng lành lại.
2.5 Chỉ phẫu thuật không tiêu Silk
Là loại chỉ dễ dàng xử lý, có đặc tính thắt nút tuyệt vời và rất ít gây ra phản ứng dị ứng cho bệnh nhân. Mặc dù nó được coi là một chất liệu không thể hấp thụ, nhưng chỉ khâu bằng lụa sẽ bị ăn mòn trong khoảng hai năm.
Với cấu trúc mềm mại của nó tạo cảm giác thoải mái cho bệnh nhân và nhẹ nhàng trên các mô mỏng manh. Mặt khác, lụa có xu hướng bị thâm nhập vào các tế bào mà nó đang khâu, gây khó khăn và đau đớn khi loại bỏ, tuy nhiên, lụa có sẵn được phủ một lớp silicone hoặc sáp đặc biệt để hạn chế hiện tượng mao dẫn. Tơ lụa cũng có độ bền kéo thấp nên có khả năng bị đứt khi chịu lực căng cao. Nó thường được sử dụng để khâu các mô niêm mạc hoặc để đóng các vùng kẽ.
3. Thời gian có thể cắt chỉ không tiêu sau phẫu thuật
Đối với những trường hợp khâu vết mổ hay vết thương hở bằng chỉ không tiêu thì sau một thời gian, người bệnh cần phải được cắt chỉ dựa trên thời gian chỉ định của bác sĩ.
Thời gian có thể cắt chỉ vết thương sẽ phụ thuộc vào tình trạng vết khâu cũng như vị trí bị thương của người bệnh. Phần lớn, các vết thương ở khu vực tai, mặt, mí mắt, môi, lông mày, khoang miệng thì sẽ được cắt chỉ trong vòng 1 tuần kể từ lúc khâu, các khu vực khác như da dầu, ngực, lưng, bụng, đầu gối, khủy tay, bàn tay, bàn chân thì thời gian có thể kéo dài từ 10-14 ngày.
Các vết thương chịu lực, khuyết mô phải kéo căng 2 mép để khâu lại với nhau hoặc các vết thương xuất hiện ở người cao tuổi, người suy dinh dưỡng cũng sẽ được cắt chỉ lâu hơn so với các trường hợp bình thường khác.
Nếu vết thương chưa lành hẳn mà đã vội vàng cắt chỉ sớm thì rất dễ gây ra tình trạng vết khâu bị toác rộng, nghiêm trọng thêm, làm thời gian phục hồi sẽ kéo dài hơn thông thường. Nếu chần chừ không chịu cắt chỉ, sợi chỉ còn trong mô có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng chân chỉ, biểu mô hóa quanh sợi chỉ khâu và hình thành vết sẹo xương cá. Để càng lâu thì khả năng xuất hiện sẹo càng cao. Không những thế, chậm cắt chỉ còn làm chỉ khâu bám các mô chặt hơn, việc rút chỉ sẽ rất khó khăn và gây đau đớn nhiều cho bệnh nhân. Trên thực tế, tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ điều chỉnh thời gian cắt chỉ phù hợp nhằm hạn chế nguy cơ để lại sẹo cho người bệnh.
Dù người bệnh được khâu chỉ phẫu thuật tự tiêu hay chỉ không tiêu thì cũng cần tuân theo những chỉ định mà bác sĩ đưa ra nhằm tránh những tình huống không mong muốn xảy ra, đồng thời mang lại hiệu quả cao sau khi khâu vết thương.
